Zehirlenme karaciğer, akciğerler, kalp, merkezi sinir sistemi, mide bağırsak sistemi sistem ve böbrekler gibi vücudun birçok bölümünü etkileyebilir.
Çocukların vücutları yetişkinlerinkinden daha küçük ve daha az gelişmiş olduğundan, çocuklar zehirli maddelerin etkilerine özellikle duyarlıdır.
Çocuklarda zehirlenmelerin çoğu kasıtsızdır, bildirilen zehirlenmelerin yarısından fazlası beş yaşın altındaki çocuklarda görülür. Çocukluk dönemi keşfetme dürtüsünün yüksek olarak yaşandığı bir dönemdir, meraklıdırlar ve toksik bir maddeleri yutabilir, soluyabilir veya bu maddeleri deri yoluyla maruz kalabilirler.
Evde zehirli olabilecek birçok madde türü vardır.
İlaçlar
İlaçlar, potansiyel olarak toksik maruziyetlerin yaklaşık yarısını oluşturur. Bir çocuk evde bulunan ilaçları alabilir veya bir ebeveyn istemeden çocuğa doğru dozdan fazlasını verebilir.
Parasetamol (Calpol, Tylol, Parol, Minafen, Minoset), aspirin (Aspirin, Coraspin, Ecopirin) gibi ağrı kesici ilaçlar ve opioid türevi ağrı kesiciler (Narkotik analjeziker) gibi daha farklı grup ilaçlara maruz kalabilirler. Ağrı kesicilerin dışında çocuklar ayrıca antidepresanlar gibi psikiyatrik ilaçlara, Tansiyon ilaçları, Ritim düzenleyiciler, kardiyovasküler ilaçlara, antihistaminiklere maruz kalabilir. Grup olarak listeye eklemediğimiz birçok ilaç çocuklarda zehirlenme yapabilir. Bu ilaçlardan bir kısmı sıvı veya tablet formundadır, ancak farklı formlarda ilaçlara maruz kalabilirler. Cilde yapıştırılan bant şeklinde ilaçların emilmesi veya enjeksiyon şeklinde olan ilaçların enjekte edilmesi bile söz konusu olabilir. Bu nedenle hangi formda olursa olsun ilaçları evde güvenli şekilde muhafaza etmek gerekmektedir.
Ev Ürünleri ve Böcek ilaçları
Ev ürünleri ile zehirlenme çamaşır suyu veya tuvalet temizliğinde kullanılan ürünler, çamaşır deterjanları, yüzey temizleyiciler, böcek ilaçları ve zehirler, yapıştırıcı, boya incelticiler ve boya çıkarıcılar ve fırın ve kanal temizleyicileri gibi ev maddelerinin yutulması veya solunması sonucu meydana gelebilir.
Bu maddelerden zehirlenme, bir çocuğun yemek borusu-mide-bağırsak sistemi yoluna veya hava yoluna zarar verebilir. Bunlardan bazıları cildi veya gözleri de yakabilir. Bu ürünlerden içen bir çocuk kesinlikle kusturulmamalıdır, kusma sırasında özellikle yemek borusunda mevcut hasar artabilir.
Karbonmonoksit
Renksiz, kokusuz ve zehirli bir gaz olan tehlikeli düzeylerde karbon monoksit, düzgün çalışmayan veya düzgün havalandırılmayan ortamlarda yakıt yakan cihazlardan yayılabilir. Bunlar arasında alan ısıtıcıları, fırınlar, gazlı ocaklar ve fırınlar, giysi kurutucular, gazlı su ısıtıcıları, portatif jeneratörler, odun şömineleri ve sobalar ve otomobiller bulunmaktadır. Karbonmonoksit düşük konsantrasyonlarda, yorgunluk ve mide bulantısı gibi grip benzeri semptomlara neden olabilir. Daha yüksek konsantrasyonlar nefes almada güçlük, bilinç kaybı ve kalp hasarına neden olabilir.
Ev Bitkileri
Bazı iç ve dış mekan bitkileri mideyi, kalbi, karaciğeri, solunum sistemini veya cildi etkileyebilecek toksinler içerir. Bunlar arasında nergis, dilsiz baston, yüksük otu, ortanca, zambaklar, zakkum, orman gülleri, difenbahya ve morsalkım bulunur. En yaygın ev tipi iç mekan bitkileri tipik olarak sadece hafif mide-bağırsak ile ilgili semptomlara neden olur.
Alkol, Nikotin ve Diğer Maddeler
Alkol parfüm, gargara, temizlik ürünleri, el dezenfektanları ve reçetesiz satılan soğuk ilaçlarda da bulunabilir. Ayrıca alkollü içeceklerde çocuklar için tehlike arz etmektedir. Çocuklarda alkol zehirlenmesi düşük kan şekerine neden olabilir, bu da nöbetlere ve komaya neden olabilir.
Elektronik sigaralarda kullanılan sıvı nikotin solüsyonu, bir çocuk onu yutarsa veya cilde temas ederse zehirli olabilir. Sigara, puro, çiğneme tütün ve nikotin sakızı da yutulduğunda zehirli olabilir. Nikotin bantları, bir çocuk onları yutarsa veya ciltle temas ederse zehirli olabilir. Mide bulantısı, kusma veya nöbetlere neden olabilir.
Diğer maddelere göre daha az sıklıkta maruz kalmalarına rağmen narkotik maddelere maruz kalan çocuklarda da zehirlenme görülebilir. Yasa dışı maddelerden zehirlenme, uyanıklık ve tepkisellikte değişiklikler, yavaş veya nefes almasında baskılanma, bilinç kaybı ve nöbetler dahil olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Hidrokarbonlar
Hidrokarbonlar arasında benzin, gazyağı, lamba yağı, çakmak sıvısı, tiner ve sökücüler ve motor yağı bulunur. Küçük çocuklar istemeden bu sıvıları içebilir. Bu zehirlere maruz kalmak solunum ve merkezi sinir sistemlerini etkileyebilir. Bu ürünlerden içen bir çocuk kesinlikle kusturulmamalıdır, kusma sırasında akciğerlere olası aspirasyon çok daha kötü sonuçlara yol açabilir.
Piller
Pil ortada olmasa dahi evdeki bir çok eşyanın içerisinde olabilir ve çocuklar bu pilleri çıkarabilir. Saatler, hesap makineleri, uzaktan kumandalar ve oyuncaklar gibi öğeler pille çalışmaktadır. Çocuklar küçük pilleri, özellikle düz “düğmeli” pilleri yutabilir. Piller özellikle yemek borusunda yanıklara veya deliklere neden olabilir veya sızıntı sonucu alkali kimyasallar yayabilir. Kimyasal maddeler hem zehirleme hemde fiziksel hasara neden olabilir.
Kişisel Bakım ürünleri
Oje çıkarıcı, krem ve parfüm gibi bazı kişisel bakım ürünleri yutulduğunda zehirli olabilir. Bu ürünlere maruz kalınması içeriğindeki maddelere göre kusma, uyuşukluk veya nefes almada güçlük gibi semptomlara yol açabilir.
Çocuklarda Zehirlenmeyi Önlemek
Çocuklarda zehirlenmelerin yüzde 90’ından fazlası evde olur ve çoğu ebeveynler veya bakıcılar varken meydana gelir. Bu durumları önlemek için öncelikle çocukların ilaçlar, böcek ilaçları, bitkiler, alkollü içecekler ve temizlik maddeleri gibi zehirlenme yapabilecek ev eşyalarına ulaşamamaları için ev içerisinde gerekli tedbirlerin alınması gereklidir.
Bu maddeler çocukların ulaşamayacakları dolaplara konulmalı veya çocukların açamayacağı onaylanmış çocuk güvenlik ekipmanları ile açamayacakları şekilde kilitlenmelidir. Basit düzenekler ve yapıştırma şeklinde kullanılan aparatlar bu ürünlerin saklandığı dolaplar için uygun değildir. Ayrıca ve gaz kaçağını tespit eden cihazlar ve karbon monoksit dedektörleri kullanılması hem aile bireyleri hemde çocukların güvenliği için ek bir katkı sağlayacaktır.
Çocuğunuz göğüs ağrısı veya nefes almada güçlük gibi belirgin şikayetler varsa, bilincini yitirmişse veya çocuğunuzun acil tıbbi yardıma ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız 112 Acil Servis numarasını arayın. Çocuğunuzun zehirlendiğinden şüpheleniyorsanız, 114 UZEM (Ulusal Zehir Danışma Merkezi) telefon numarasını arayın.
Zehirli Maddelerin Doğru Saklanması
Çoğu çocuk 6 ila 12 aylıkken emeklemeyi, ayağa kalkmayı ve yürümeyi öğrenir. Zehirlenmeleri engellemek için her zaman çocuğunuzun ilaçlara ve potansiyel olarak zehirli diğer maddelere masalarda, tezgahlarda ve dolaplarda ulaşabileceğini varsayın ve bu eşyaları erişemeyeceği bir yerde tutun. Dolaplarda çocuk korumalı kilitler kullanın ve eşyaları yüksek raflarda veya dolaplarda saklayın.
Çocuklar, cam temizleyicisi veya renkli konsantre çamaşır deterjanı paketleri gibi bazı ev ürünlerini çekici bulabilir ve bunları ağızlarına almayı seçebilirler. Limon kokulu yer temizleyicisi gibi kokulu sıvılar da çocuklar için çekici olabilir. Zehirlenmeleri engellemek için bu maddeler çocukların ulaşamayacakları dolaplara konulmalı veya çocukların açamayacağı onaylanmış çocuk güvenlik ekipmanları ile açamayacakları şekilde kilitlenmelidir.
Zehirli maddeleri, özellikle çocukların siz kullanırken bir an bile ulaşabilecekleri yerlerde bırakmamalıdır. Zehirlenmeleri engellemek için kullandıktan hemen sonra bunları kaldırın ve varsa çocuk güvenlik başlıkları sabitlenmelidir.
Aile üyelerinin kullandığı ilaçların çocukların ulaşamayacağı şekilde muhafaza edilmesi gerekir. Misafirler kendi kulladığı ilaçları çantalarında saklıyor olsalar bile çocuklar bu ilaçlar ulaşabilir, bu nedenle misafirler ile ek tedbirler alınabilir.
Temizleyiciler veya böcek ilaçları gibi toksik ev ürünlerini buzdolabında veya yiyeceklerin yakınında saklanmamalıdır. Zehirlemeye sebep olabilecek ürünler yiyecek ve içeceklerin boşalmış kaplarında saklanmamalıdır. Bunun yerine, bir çocuğun yanlış ürüne ulaşma riskini azaltmak için yiyecekler ve zehirli ürünler ayrı ayrı alanlarda saklanmalıdır.
Kimyasallar, temizleyiciler veya böcek ilaçları gibi ev ürünlerini soda veya meyve suyu kaplarında saklamayın. Bunun yerine, şişenin içeriğiyle ilgili karışıklığı önlemek için ilaçları ve ev eşyalarını orijinal kaplarında saklayın. Ürünün içeriği zehirlenmenin değerlendirilmesi ve tedavisi için önem arz ettiğinden ürünler orjinal kutularında saklanmalıdır.
Zehirli bitkileri çocukların erişiminden uzak tutun.
Zehirli Maddelerin Uygun Şekilde Bertaraf Edilmesi
Aileler ve bakıcılar istenmeyen, kullanılmayan veya süresi dolan ilaçları mümkün olan en kısa sürede evden çıkarmalıdır. İstenmeyen ilaçların çoğu su yollarını kirletebileceği için tuvalete atılmamalıdır. İlaç toplama merkezi veya konteyner bulamıyorsanız ilacı evin içerisinde yer alan çöp kutusuna atmadan direkt olarak dışarıda yer alan büyük çöp kutularına atmanız daha iyi olacaktır.
Aletlerin ve Isıtıcıların Bakımı
Yakıt yakan cihazların ve ev ısıtma sistemlerinin yıllık olarak bakımının yapılması ve ayarlanmasını sağlayarak gaz ve karbon monoksit kaçağı ihtimalini en aza indirmek gerekir. Evin içine duman dolma riskinin olduğu alanlarda asla odun kömürü yakmayın veya benzinle çalışan jeneratörleri çalıştırmayın, sizin etkilenmediğiniz miktarlar çocukları etkileyebilir. Siz dışarıda iken çocuğunuz evin içine dolan dumana aruz kalabilir. Zehirlenmeleri engellemek için güvenlik sistemi olarak evinize karbon monoksit detektörü kurulabilir.
Doğru İlaç Dozunu Verin
Elinizde aynı etken maddeye sahip birden fazla ilaç olup olmadığını kontrol edilmelidir, marka farklı olsa dahi etken madde aynı olduğu için tekrarlayan doz verme riskine karşı ilaçları sınıflandırmak gereklidir.
Doz aşımını önlemek için, çocuğunuza uygulamadan önce doğru doza ilişkin reçeteli ve reçetesiz satılan ilaçların üzerindeki etiketleri dikkatlice okuyun. Doğru şişeyi kullandığınızdan emin olmak için gece çocuklarınıza ilaç verirken ışıkları açın. İlaçlara asla “şeker” diye vermeyin, çocukların ilacı yemenin zararsız olduğunu düşünmelerine neden olabilir.
Belirtiler
Belirtiler zehirlenmenin türüne bağlıdır, ancak nefes almada güçlük, baş dönmesi, ağızda veya çevresinde kızarıklık veya yanıklar, göz bebeklerinin boyutundaki değişiklikler, bulanık görme, karın krampları, mide bulantısı, kusma, düzensiz kalp atış hızı, hipoglisemi veya düşüklüğü içerebilir. kan şekeri, uyku hali, hiperaktivite, kafa karışıklığı, nöbetler veya bilinçsizlik. Çocukların elbisesinde veya ağzında yanıklar, lekeler veya olağandışı kokular fark edilebilir.
Çocuğunuz Zehirlendiyse
Çocuğunuz göğüs ağrısı çekiyorsa veya nefes almada güçlük çekiyorsa, bilinçsizse veya çocuğunuzun acil tıbbi yardıma ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız 112‘yi arayın.
Çocuk toksik bir maddeye maruz kalmış ise veya şüphe varsa 114 UZEM (Ulusal Zehir Danışma Merkezi) aranmalıdır. Oradaki uzmanlar, yutulan veya solunan zehirin türü ve miktarı ve çocuğun yaşı, kilosu ve tıbbi geçmişi ile ilgili tavsiyelerde bulunur.
Çocuğunuz zehirli bir maddeyi yutmuşsa, doktorlarımız ağzından görünen tüm maddeleri çıkarmanızı tavsiye eder. Bir zehir solunduğunda, çocuğunuzun temiz hava almasını sağlayın. Cildi zehirleyen bir zehir varsa, kirlenmiş giysileri çıkarın ve cildi su ile yıkayın. Gözü etkileyen zehirleri ılık suyla yıkayın.
Zehirlemeye neden olan madde kabı, etiketler veya toksinle ilgili diğer bilgiler dahil hastaneye getirilmelidir.
Acil hekimleri çocuklarda zehirlenmeyi tıbbi geçmişe, fizik muayeneye ve gerekirse testlere göre teşhis eder. Toksin bilinmiyorsa, zehirlenmenin nedenini belirlemek için test yapılması gerekebilir.
Hastanede tedavi zehirlenmenin türü, şekli ve hastanın durumuna göre farklı şekillerde düzenlenecektir. Her hastada aynı yol izlenmeyeceğini unutmayın. Bazı maddelerde mide yıkanması faydalı iken bazı maddelerde etkisi yoktur. Bu tedavi planı zehir danışma merkezi ile koordineli şekilde planlanmaktadır. Zehirlenmenin durumuna göre gözlem veya yoğun bakım takibi gerekebilir. Bu süreçte hastane ekibine yapılabilecek en önemli yardım zehirlenme ve hastanın tıbbi geçmişi hakkında olabildiğince ayrıntılı ve ne bilgiler vermektir.