Çocuklarda Beslenme; çocuklar hangi yaşta olursa olsunlar beslenmeleri erişkinlere göre çok daha fazla özen gerektirmektedir. Sürekli büyüme ve gelişme gösteren bir bünyenin yeterli ve kaliteli bir beslenmesi olması gerekmektedir, yani miktar kadar içerikte önemlidir.
Çocuklarda Beslenme; oyun çocukluğu 2-6 yaş, okul çocukluğu ise 6-12 yaş olarak kabul edilmektedir. Bebeklerin kilo ve boyu ilk iki yıl içerisinde oldukça hızlı bir artış göstermektedir, örneğin bir yaşında doğum kilosunun 3 katı, 2 yaşında 4 katına ulaşmaktadırlar. Ancak 2 yaş ile ergenlik arasında kilo alımı belirgin şekilde azalmaktadır. İki yaş ile ergenlik arasında yılda 2-3 kilo alırlar ve boyları yaklaşık 5-8 cm uzar. Büyüme hızında bu yavaşlama ile beraber iştah da belirgin şekilde azalma olur.
Çocuklarda Beslenme; bu yaşlarda besin alımı düzensizleşir ancak çocuklar sıklıkla günlük almaları gereken kaloriyi tamamlarlar. Bu dönemde tabağını bitirmeyen, aşırı derecede yemek seçen çocuklar buna rağmen normal seviyede kilo alabilirler. Kilo alımı normal olduğu sürece bundan dolayı endişelenmemek gerekir.
Çocuklarda Beslenme; bu dönemde çocuklar çok hareketli olmalarının yanında kendini besleme davranışını da kazanmışlardır. İsteklerini dile getiren çocuğun en belirgin özelliği birkaç çeşit besin tercih etmeleridir. Süt içmeyi ve şekerli besinleri tüketmeyi tercih ederler, sebze meyve yemeyi reddederler, bir gün yediklerini ertesi gün yememe gibi düzensiz davranışlar sergilerler.
Okul öncesi dönemde çocukların algılamaları ve motor fonksiyonları gelişmiştir. Yemek yemenin bir tarafının sosyal bir davranış olduğunun algılanması önemlidir. Bu yaştaki çocuklar yemeklerin ne zaman, nerede, hangi besinin hangi zamanda tüketileceği, ne kadar tüketileceğini öğrenme dönemindedir.
Bu dönemde pek çok faktör çocuğun beslenmesini etkiler. Bunlar arasında günün hangi saatinde olunduğu, annenin baskıcı tutumu ve besin tercihleri sayılabilir. Bu dönemde çocukların anneleri ile beraber yiyecekleri hazırlamaya katılmaları (salata yapmasına izin vermek, sandviç içine konulacak şeyleri seçmelerine, ekmeği bölmesine ve hazırlamasına izin vermek) hem yiyeceği sahiplenmesi hem de daha iyi tüketmesini sağlayabilir.
Nerede yemeli
Bir yaşından itibaren tüm çocuklar aile sofrasında yemek yemelidir. Çocuk bu şekilde öğünün ne olduğunu öğrenir, nasıl besleneceğini anne ve babasını izleyerek öğrenmiş olur. Bu yaştaki bebekler erişkinler kadar hızlı yiyemediklerinden anne ve baba yeme hızlarını bebeğe göre ayarlamalıdır. İki yaşından sonra bebeklerin yedikleri diğer aile bireylerinden farklı olmamalı, ancak bu yiyecekler bebeğin yiyebileceği halde hazırlanmalı ve pişirilmeli veya bebeğin yiyebileceği hale getirilmelidir.
Güvenli Beslenme
Çocuklarda çiğneme ve yutma fonksiyonları gelişmesi tam olarak sekiz yaşına kadar devam eder. Bu döneme kadar dikkat edilmelidir. Oyun çocukluğu döneminde güvenli beslenme için şunlara dikkat etmek gerekmektedir.
- Öğün süresince masada çocuğun masada oturması ve televizyon izlememesi, çiğneme ve yutma hareketleri için yeterince odaklanması sağlanmalıdır.
- Bir yetişkin yemek süresince masada çocuğa eşlik etmeli ve onu gözlemlemelidir.
- Yemeklerin küçük parçalara bölünmüş olmasına özen gösterilmelidir.
- Yiyecekler çocukların kolaylıkla çiğneyebileceği ve yutabileceğişekilde pişirilmiş olmalıdır.
- Çok küçük taneli ve ağızda tutulması zor olan besinler solunum yoluna kaçma riski nedeni ile verilmemelidir (üzüm, bezelye, yuvarlak şekerler, fındık-fıstık gibi)
- Arabada yolculuk ederken çocuk beslenmemelidir.
Çocuk beslenmesinde anne faktörü.
Oyun çocukluğu döneminde çocuğun beslenmesi ve yiyecek tercihlerini etkileyen en önemli faktör ailedir. Annenin genel beslenme bilgisi, beslenme konusunda baskıcı tutum izlememesi, tüm ailenin birlikte yemeğe oturması, az televizyon izlemesi çocuğun sağlıklı beslenmesi konusunda en önemli belirleyicilerdir.
- Annenin beslenme alışkanlıkları ve beslenme tercihleri bebeği etkileyeceği için anne kendi beslenmesi ve öğün alışkanlıklarına dikkat etmelidir.
- Annenin beslenme konusunda baskıcı ve ısrarcı tutum izlememesi gerekmektedir.
- Ailenin beraber yemek yemesi ve düzenli öğünlerin yapılması gerekmektedir.
- Televizyon izleme süresi ve sofra zamanında televizyon izlenmesi beslenme alışkanlıklarını olumsuz etkilemektedir
Fazla yiyen ve yaşıtlarına göre kilo fazlalığı olan çocuklar aileler tarafından çocuğunlukla normal hatta zayıf olarak algılanmaktadır. Bu nedenle çocuklar daha çok yedirilmeye çalışılması daha iyi beslemek gibi görülmekte ve ısrarcı anne-babalar ortaya çıkmaktadır. Bebeğin büyümesi hakkında mutlaka doktorunuzdan bilgi almalısınız.
Oyun Çocuğu okul çocuğu ve Televizyon
Oyun çocukluğu döneminden başlayarak özellikle okul döneminde televizyonun beslenme üzerine etkisi daha belirgin hale gelir. Televizyon izleme obeziteye yatkınlık yapar
- Sağlıksız yiyecek reklamları
- Hareketsizliğe neden olması
- Televizyon izlerken daha fazla yiyecek tüketilmesi
- Uyku düzenini bozması
Ayrıca televizyon izlenmesi çocukların beslenmesini de dolaylı olarak etkileyen stres ile ilişkili (duygu durum bozuklukları, ilaç bağımlılıkları, şeker hastalığı, kalp damar hastalıkları, astım gibi) problemlerin artmasına neden olmaktadır.
Televizyonun beslenme üzerine olumsuz etkileri
- Sebze meyve ve lif tüketimi azalır.
- Daha fazla enerji alımına neden olur
- Daha fazla atıştırmaya neden olur
- Daha fazla şekerli ve tuzlu gıda tüketimine neden olur
- Toplam alınan yağ ve trans yağ miktarında artışa neden olur
- Tam tahıllı ekmek tüketimi azalır
- Süt ve kalsiyum tüketimi azalır
Tüm bunlar çocukların sağlıklı beslenmesini olumsuz yönde etkiler. Amerikan Pediatri Akademisi çocuklarda obezitenin önlenmesi için günlük televizyon izleme süresinin 2 saatten az olması ve çocukların yatak odalarında televizyon internet erişimi olmaması gerektiği belirtilmiştir.
Çocukları düzenli beslenmeye en fazla motive eden faktörler
Aileler, bakıcılar ve öğretmenler çocuklara beslenme konusunda örnek teşkil ederler. Bu nedenle çocuklara sadece konuşarak sağlıklı beslenme öğretilemez. Çocuk sadece kendine anlatılanları değil gördüklerini de örnek alacaktır. Okul çocuklarıyla yapılan çalışmalar, özellikle annenin beslenme konusundaki davranışları kız çocuğunu, babanın davranışları ise erkek çocuğunu etkilemektedir, anne ve babanın varsa beslenme sorunları çocuklara aktarılmaktadır. Bu nedenle anne ve babanın beslenme konusunda tutarlı olmaları gerekmektedir ve birbirlerinin söylediklerini desteklemelidirler.
Çocuklar küçük yaştan beri sağlıklı beslenme konusunda eğitilmelidirler. Anne ve babalarında yaşamlarını ve beslenme alışkanlıklarını sağlık açısından doğru ve tutarlı hale getirmeleri gerekmektedir.
