Çocuklarda Baş Ağrısı

Çocuklarda baş ağrısı yaygındır ve genellikle ciddi değildir.

Yetişkinler gibi çocuklarda da migren veya strese bağlı (gerilim, gerginlik) baş ağrıları dahil olmak üzere farklı tip baş ağrıları görülebilir.

Çocuklarda ayrıca kronik günlük baş ağrıları olabilir. Bazı durumlarda ise  enfeksiyon, yüksek stres veya anksiyete düzeyi yada küçük kafa travmasından kaynaklanır.

Çocuğunuzun baş ağrısı semptomlarına dikkat etmeli ve ağrıları kötüleşir veya sık görülür hale gelirse mutlaka doktorunuzla görüşmelisiniz.

Çocuklarda baş ağrısı genellikle reçetesiz satılan ağrı kesici ilaçlar, en çok da  uyku ve yemek alışkanlıklarının düzene sokulması ile tedavi edilebilir.

Çocuklarda Baş Ağrısı Belirtileri

Çocuklar, yetişkinler gibi aynı türden baş ağrıları yaşar, ancak belirtileri biraz farklı olabilir. Örneğin, yetişkinlerde migren ağrısı genellikle en az dört saat sürer fakat  çocuklarda ağrı bundan daha kısa  olabilir.

Semptomlardaki farklılıklar ve özellikle şikayetini net tanımlayamayan daha küçük bir çocukta baş ağrısı tipini saptamak kolay değildir. Yine de genel olarak, bazı semptomlar belirli kategoriler altında daha sık görülür.

Çocuklarda Migren Başağrısı Belirtileri

• Zonklayıcı
• Hareket etmekle kötüleşen ağrı
• Mide bulantısı,kusma
• Karın ağrısı
• Işık, ses veya kokuya aşırı hassasiyet
• Bebeklerde bile migren olabilir. Size şikayetini söyleyemeyecek kadar küçük olan bir çocuk, şiddetli ağrı nedeniyle ağlayabilir ve başını tutabilir.

Çocuklarda Gerilim tipi (strese bağlı) Baş Ağrısı Belirtileri:

• Baş veya boyun kaslarındaki baskı ve  gerginlik
• Başın her iki tarafında hafif-orta, yayılmayan ağrı
• Fiziksel aktivite ile kötüleşmeyen ağrı
• Migrende olduğu gibi mide bulantısı veya kusma eşlik etmeyen baş ağrısı
• Küçük çocuklar normal oyunlardan çekilebilir ve daha fazla uyumak isteyebilir.
• Gerilim tipi baş ağrıları 30 dakika ile birkaç gün arasında sürebilir.

Çocuklarda Küme (Cluster) Baş Ağrısı:

Küme baş ağrıları 10 yaşın altındaki çocuklarda nadir görülür.

Her gün,gün içinde 1-8 defa gelebilen,  beş veya daha fazla bölüm içeren gruplar halinde ortaya çıkan ağrı

Başın bir tarafında üç saatten az süren keskin ve bıçak saplanır tarzda ağrı

Gözde yaşarma, burunda  tıkanıklık, burun akıntısı, huzursuzluk veya ajitasyon eşlik eder

Çocuklarda Baş Ağrısı – Kronik Ve Günlük :

Ayda 15 günden fazla olan migren ve gerilim tipi baş ağrıları için “kronik günlük baş ağrısı ifadesi kullanılır.

Bu durum , enfeksiyon, hafif kafa travması veya ağrı kesici ilaçların  çok sık olarak kullanılmasına bağlı da olabilir.

Çocuklarda Baş Ağrısı İçin Ne zaman Doktora Görünmeli?

Çocuklarda baş ağrısı çoğu zaman ciddi değildir, ancak çocuğunuzun baş ağrısı olursa derhal tıbbi yardım isteyin:

• Çocuğunuzu uykudan uyandıran
•  Çocuğunuzun kişiliğini değiştiren
• Kafaya darbe gibi bir yaralanma sonrası gelişen baş ağrısı
• Sürekli kusma veya görsel değişiklikler yapan baş ağrısı
• Ateş ve boyun ağrısı veya ense sertliği eşlik eden baş ağrısı
• Endişeleniyorsanız veya çocuğunuzun baş ağrıları hakkında sorularınız varsa, çocuğunuzun doktoruyla konuşun.

Çocuklarda Baş Ağrısı Nedenleri

Çocuğunuzun baş ağrıları geçirmesine neden olabilecek birkaç faktör vardır.

Hastalık ve enfeksiyon: Soğuk algınlığı, grip, kulak ve sinüs enfeksiyonları gibi yaygın hastalıklar, çocuklarda en sık görülen baş ağrı nedenlerindendir. Çok nadiren menenjit veya ensefalit (beyin iltihabı)  baş ağrısına neden olabilir.

Kafa travması: Çarpma ve düşmeler baş ağrısına neden olabilir.

Çoğu kafa travması minör olmasına rağmen, çocuğunuz başı üzerine  sert düşerse veya kafadan sert bir şekilde darbe alırsa derhal hastaneye başvurun.

Ayrıca, çocuğunuzun baş ağrısı kafa travmasından sonra sürekli kötüleşirse mutlaka bir doktora başvurun.

Duygusal faktörler:Stres ve anksiyete – belki de akranlar, öğretmenler veya ebeveynlerle ilgili sorunların tetiklediği – çocukların baş ağrısında rol oynayabilir. Depresyonu olan çocuklar, özellikle hüzün ve yalnızlık duygularını tanımakta güçlük çekiyorsa, baş ağrılarından şikayet edebilirler.

Genetik eğilim: Baş ağrısı, özellikle de migrenin genetik yatkınlığı sıktır.

Bazı yiyecek ve içecekler: Pastırma, sucuk ve sosis gibi kurutulmuş etlerde koruyucu olarak bulunan  nitratlar, gıda katkı maddesi MSG (mono sodyum glutamat, ülkemizde ”çin tuzu” olarak biliniyor) gibi maddeler baş ağrılarını tetikleyebilir.

Ayrıca, çok fazla kafein , soda, çikolata, kahve vb. baş ağrısına neden olabilir.

Beyindeki sorunlar: Nadiren beyindeki bir tümör,  apse veya kanama, beynin alanlarına baskı yaparak kronik, kötüleşen bir baş ağrısına neden olabilir. Bununla birlikte bu durumlarda, görsel problemler, baş dönmesi ve koordinasyon eksikliği gibi başka semptomlar da vardır.

Risk faktörleri

Herhangi bir çocukda baş ağrısı görülebilir fakat en sık;

Ergenliğe ulaştıktan sonra kızlar

Ailesinde baş ağrısı veya migren öyküsü olan çocuklar

Psikososyal yönden sorunlu ailede yaşayan çocuklar

Çocuklarda Baş Ağrısı Teşhisinde Kullanılan Yöntemler

Çocuğunuzu doktora götürdüğünüzde ;

Baş ağrısı öyküsü:  Doktorunuz sizden ve çocuğunuzdan baş ağrıları detaylı olarak tanımlamanızı ister,  tetikleyici faktör olup olmadığını araştırır. Doktorunuz ayrıca sizden bir süreliğine baş ağrısı günlüğü tutmanızı da isteyebilir, böylece çocuğunuzun sıklığı, ağrının şiddeti ve olası tetikleyiciler gibi baş ağrıları hakkında daha fazla ayrıntıyı kaydedebilirsiniz.

Fizik muayene: Doktorunuz çocuğunuzun boyunu, kilosunu, baş çevresini, kan basıncını ve nabzını ölçmek ve çocuğunuzun gözlerini, boynunu, başını, omuzlarını ve omurgasını incelemek gibi fiziksel bir muayene yapar.

Nörolojik muayene: Doktorunuz hareket, koordinasyon veya duyularla ilgili sorunları kontrol eder.

Çocuğunuz başka türlü sağlıklıysa ve baş ağrısı tek belirti ise, başka bir teste gerek duyulmayabilir. Bununla birlikte, görüntüleme yöntemleri ve diğer değerlendirmeler kan tetkiki, tansiyon takipleri gibi) tanıyı belirlemekte veya baş ağrısına neden olabilecek diğer tıbbi durumları ekarte etmede yardımcı olabilir. En sık kullanılan yötemler;

Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): MR , beyni ayrıntılı olarak görüntülemek için güçlü bir mıknatıs kullanır, bu nedenle çocuğunuz radyasyona maruz kalmaz.

MRG taramaları, doktorların tümörleri, felçleri, anevrizmaları, nörolojik hastalıkları ve diğer beyin anormalliklerini teşhis etmesine yardımcı olur. Beyni besleyen kan damarlarını incelemek için bir MRG de kullanılabilir.

Bilgisayarlı tomografi (BT) : Bu görüntüleme prosedürü, çocuğunuzun beyninin kesitsel görüntüsünü sağlayan bir dizi bilgisayar yönlendirmeli X-ışını kullanır. Bu, doktorların tümörleri, enfeksiyonları ve baş ağrısına neden olabilecek diğer tıbbi sorunları teşhis etmesine yardımcı olur.

Lomber ponksiyon (LP, belden sıvı alınması): Doktorunuz bakteriyel veya viral menenjit gibi altta yatan bir durumun çocuğunuzun baş ağrısına yol açtığından şüpheleniyorsa lomber ponksiyon önerebilir. Bu prosedürde, laboratuvar analizi için BOS  (beyin omurilik sıvısı) örneği almak amacıyla bel bölgesindeki iki omur arasına ince bir iğne sokulur.

Tedavi

Çocuğunuzun baş ağrısını evde istirahat,  gürültü seviyesinin azaltılması, bol miktarda sıvı, dengeli yemekler ve ağrı kesiciler ile tedavi edebilirsiniz. Çocuğunuz daha büyükse ve sık sık baş ağrıları varsa, ilaç tedavisi ve farklı tedavi şekilleriyle stresi gevşetmeyi ve yönetmeyi öğrenmek de yardımcı olabilir.

İlaçlar

Ağrı kesiciler:  Asetaminofen (Calpol ve diğerleri) veya ibuprofen (Dolven ve diğerleri), çocuğunuz için baş ağrısını hafifletebilir.  Çocuğunuzun ağrı kesici ilacını vermeden önce, şu noktaları aklınızda bulundurun:

• Etiketleri dikkatlice okuyun ve sadece çocuğunuz için önerilen dozları kullanın.
• Dozları önerilenden daha sık vermeyin.
• Çocuğunuza  ağrı kesici ilacı haftada iki veya üç günden fazla vermeyin . Günlük kullanım, aşırı kullanım baş ağrısının (ağrı kesici ilaçların aşırı kullanımının neden olduğu bir tür baş ağrısı) tetikleyebilir.
• Çocuklara veya gençlere aspirin verirken dikkatli olunması gerekir. Aspirin, 3 yaşından büyük çocuklarda kullanım için onaylanmış olsa da, su çiçeği veya grip benzeri semptomları olan  çocuklar ve gençler asla aspirin almamalıdır. Aspirin, bu tür çocuklarda nadir fakat potansiyel olarak yaşamı tehdit edici bir durum olan Reye sendromu ile bağlantılıdır

Triptanlar: Migren tedavisinde kullanılan reçeteli ilaçlar etkilidir ve 6 yaşından büyük çocuklarda güvenle kullanılabilir.

Bulantı ilaçları:Çocuğunuzda özellikle migrenle birlikte mide bulantısı ve  kusma olursa, doktorunuz bulantı önleyici ilaç önerebilir.

Dikkat!!!! İlaçların aşırı kullanımı baş ağrısına (ilaç aşırı baş ağrısı) katkıda bulunur. Zamanla ağrı kesiciler ve diğer ilaçlar etkinliğini kaybedebilir. Ayrıca, tüm ilaçların yan etkileri vardır. Çocuğunuz, reçetesiz satın aldığınız ürünler de dahil olmak üzere düzenli olarak ilaç alıyorsa, doktorunuzla riskleri ve faydaları tartışın.

Davranış terapisi :

Stres baş ağrıları için tetikleyici olabilir veya baş ağrısını kötüleştirebilir. Depresyon ve diğer ruh sağlığı bozuklukları da bunda rol oynayabilir. Bu durumlar için doktorunuz, aşağıdakiler gibi bir veya daha fazla davranış terapisi önerebilir:

Gevşeme eğitimi:Gevşeme teknikleri arasında derin nefes alma, yoga, meditasyon ve kas gevşemeleri bulunur.  Büyük bir çocuk kitap veya video kullanarak sınıfta veya evde gevşeme tekniklerini öğrenebilir.

Biofeedback eğitimi: Biofeedback çocuğunuza ağrıyı azaltmaya yardımcı olan belirli vücut tepkilerini kontrol etmeyi öğretir.

Biofeedback seansı sırasında, çocuğunuz kas gerginliği, kalp atış hızı ve kan basıncı gibi vücut fonksiyonları hakkında geri bildirim sağlayan ve geri bildirim veren cihazlara bağlanır. Çocuğunuz daha sonra kas gerginliğini nasıl azaltacağını ve kalp atış hızını ve nefesini nasıl azaltacağını öğrenir.

Biofeedback’in amacı, çocuğunuzun ağrıyla daha iyi başa çıkmak için rahat bir duruma girmesine yardımcı olmaktır.

Bilişsel davranışçı terapi: Bu terapi çocuğunuzun stresi yönetmeyi öğrenmesine ve baş ağrısının sıklığını ve şiddetini azaltmasına yardımcı olabilir. Bu tür konuşma terapisi sırasında bir danışman çocuğunuzun yaşam olaylarını daha olumlu görmenin ve bunlarla başa çıkmanın yollarını öğrenmesine yardımcı olur.

İlaç ve davranış terapilerine ek olarak , aşağıdakiler çocuğunuzun baş ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir:

Dinlenme ve rahatlama:Çocuğunuzu karanlık, sessiz bir odada dinlenmeye teşvik edin. Uyuma genellikle çocuklarda baş ağrılarını giderir.

Soğuk, ıslak bir kompres kullanın. Çocuğunuz dinlenirken alnına serin ve nemli bir bez yerleştirin.

Sağlıklı bir atıştırmalık sunun. Çocuğunuz bir süredir yemek yememişse, bir parça meyve, tam buğday krakeri veya az yağlı peynir verin. Yemek yememek baş ağrısını daha da kötüleştirebilir.

Besin takviyeleri:

Henüz kanıtlanmış olmamakla birlikte, aşağıdakileri maddeleri içeren besin takviyeleri  çocukların baş ağrılarına yardımcı olmak için kullanılabilir.

B 2 vitamini (riboflavin)

Magnezyum

Koenzim Q10

D vitamini

Melatonin

Çocuğunuzun ilacıyla etkileşime girmeyeceğinden veya zararlı yan etkileri olmadığından emin olmak için herhangi bir bitkisel ürünü veya diyet takviyesini denemeden önce çocuğunuzun doktoruna danışın.

Çocuklardaki baş ağrıları için çeşitli alternatif tedaviler de yararlı olabilir:

Akupunktur: Akupunktur uygulayıcıları genellikle çok az ağrı veya rahatsızlığa neden olan son derece ince, tek kullanımlık iğneler kullanırlar. Bazı araştırmalar bu tedavinin baş ağrısı semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olabileceğini göstermiştir.

Masaj. Masaj, stresi azaltmaya ve gerginliği azaltmaya yardımcı olabilir ve baş ağrısını hafifletebilir.

İşte çocuğunuzun randevusuna hazırlanmanıza ve doktordan ne bekleyeceğinizi bilmenize yardımcı olacak bilgiler.

Çocuklarda baş ağrısı için randevu öncesi neler yapabilirsiniz?

-Çocuğunuzun belirti ve semptomlarını ve ne kadar sürdüklerini yazın. Her bir baş ağrısının, ne zaman ortaya çıktığını, ne kadar sürdüğünü ve ağrıya neyin sebep olabileceğini listelemek için bir baş ağrısı günlüğü tutmanız önerilir.

-Çocuğunuzun aldığı tüm ilaçların, vitaminlerin veya takviyelerin bir listesini yapın .

-Doktorunuza sormak için sorular yazın.

Doktorunuz size aşağıdakiler de dahil olmak üzere birkaç soru soracaktır:

-Belirtiler ne zaman başladı? Zaman içinde değişti mi?

-Çocuğunuz bu semptomları ne sıklıkla yaşıyor?

-Baş ağrısı genellikle ne kadar sürer?

-Ağrı nerede ortaya çıkar?

-Belirtiler sürekli mi yoksa aralıklarla mı oldu?

-Çocuğunuzun bulantı veya baş dönmesi gibi başka semptomları var mı?

-Çocuğunuzun semptomlarını iyileştiren herhangi bir şey var mı?

-Herhangi bir şey semptomları kötüleştiriyor mu?

-Hangi tedavileri denediniz?

-Çocuğunuz hangi ilaçları alıyor?

-Diğer aile üyelerinde başı ağrıyan var mı?

Bu arada kendiniz neler yapabilirsiniz?

-Çocuğunuzun doktorunu görene kadar, çocuğunuzun başı ağrıyorsa, çocuğunuzun alnına serin ve nemli bir bez koyun ve karanlık, sessiz bir odada dinlenmeye teşvik edin.

-Çocuğunuza semptomları hafifletmek için asetaminofen (Calpol, diğerleri) veya ibuprofen (Dolven, diğerleri) gibi reçetesiz satılan ağrı kesici ilaçlar verebilirsiniz.

Çocuklarda Baş Ağrısını önleme

Aşağıdakiler, çocuklarda baş ağrısını önlemenize veya baş ağrısının şiddetini azaltmanıza yardımcı olabilir:

Sağlıklı davranışlar uygulayın. Genel sağlığı iyileştiren davranışlar, çocuğunuz için baş ağrısının önlenmesine de yardımcı olabilir. Bu yaşam tarzı önlemleri arasında düzenli ve yeterli uyku alışkanlığı, fiziksel olarak aktif olmak, sağlıklı yemekler ve atıştırmalıklar yemek, günde dört ila sekiz bardak su içmek ve kafeinden kaçınmayı içerir.

Stresi azalt. Stres ve yoğun programlar baş ağrılarının sıklığını artırabilir. Çocuğunuzun hayatında strese neden olabilecek, örneğin okulda çalışma zorluğu veya akranlarla gergin ilişkiler gibi durumlara karşı dikkatli olun. Çocuğunuzun baş ağrısı anksiyete veya depresyon ile ilişkiliyse, bir danışmanla konuşmayı düşünün.

Baş ağrısı günlüğü tut. Bu günlük çocuğunuzun baş ağrısına neyin sebep olduğunu belirlemenize yardımcı olabilir. Baş ağrıları başladığında, ne kadar sürdüklerini ve ne olursa olsun, ne rahatlama sağladığını not edin.

Çocuğunuzun baş ağrısı için ilaç kullandığında verdiği yanıtı kaydedin. Zamanla, baş ağrısı günlüğünde not ettiğiniz öğeler, çocuğunuzun semptomlarını anlamanıza yardımcı olacaktır, böylece özel önleyici tedbirler alabilirsiniz.

Baş ağrısı tetikleyicilerinden kaçının. Baş ağrısı tetikliyor gibi görünen kafein içeren yiyecek veya içeceklerden kaçının. Baş ağrısı günlüğünüz çocuğunuzun baş ağrısına neyin yol açtığını belirlemenize yardımcı olabilir, bu sayede neyden kaçınacağını bilirsiniz.

Doktorunuzun planını takip edin. Doktorunuz eğer baş ağrıları şiddetliyse, günlük olarak ortaya çıkarsa ve çocuğunuzun normal yaşam biçimini olumsuz etkiliyorsa önleyici ilaçlar önerebilir. Düzenli aralıklarla alınan belirli ilaçlar – belirli antidepresanlar veya nöbet önleyici ilaçlar gibi – baş ağrılarının sıklığını ve şiddetini azaltabilir.