Aşı canlılarda hastalık yapan virüs ve bakteri gibi mikropların;
- Hastalık yapmasını ve toplumda yayılımını en aza indirmek
- Hasta olan bireylerin hastalıklarını daha hafif geçirmelerini sağlamak
- Hastane yatışları ve tedavi ihtiyaçlarını azaltmak için geliştirilen ürünlerdir.
Aşı, risk altındaki insanlar ve sağlam kişilere uygulanır.
Bu uygulama sonrasında vücut kendisine zarar vermeyen yapılar ile karşılaştırılır ve bu sayede mikroplara karşı bir savunma yöntemi geliştirir.
Böylece gerçek mikropla karşılaşıldığında kişilerin hasta olma ihtimali en aza iner, hasta olmaları halinde daha az zarar görürler. Bu kişi artık o hastalığa karşı bağışıktır.
Bağışıklama, aşıyla önlenebilir hastalıkların ve ölümlerin önlenmesi açısından en önemli toplum sağlığı müdahaleleri arasında yer almaktadır.
Aşı Nasıl Etki Eder?
Aşılar, belirli bir bakteri yada virüs aracılı ile oluşan hastalığa yakalanmadan önce bireylere uygulanarak onların bağışık olmasını sağlar. Bu etkiyi vücutta savunma sistemini hastalık yapmayan bileşenler ile uyararak yapar.
Aşı içerisinde hastalık yapan mikropların yüzey antijenleri, genetik materyalleri, hücre duvarı yapıları veya salgıladıkları maddeler vücuda uygun hale getirilerek uygulanır. Bu şekilde vücut hastalık yapan mikrobu bu belirteçler aracılığı ile tanır ve yabancı olarak tanımlar. Bu yabancıya karşı koyacak bağışıklık hücreleri ve savunma mekanizmaları harekete geçer.
Bağışıklık sistemi bir mikrobu tanıdıktan sonra farklı mekanizmalar ile korunma geliştirir ve bunu büyük oranda devam ettirir.
İşte aşılar bu öğrenme mekanizmasını harekete geçirerek çalışırlar.
Ancak her hastalıkta aşı çalışması ve uygulaması hem teknik hemde biyolojik nedenler ile uygun olmayabilir.
Aşı uygulandıktan sonra etkenle karşılaşıldığında onu yakalayıp yok eden koruyucu maddeler (antikorlar) veya hücreler harekete geçerek hastalık oluşmasını engeller. Böylece kişi aşılandığı hastalıklara karşı bağışık yani dirençli olur.
Oluşan direnç genellikle ömür boyu vücutta kalır ve hastalık etkeni ile karşılaşınca onu etkisiz kılmak için savaşır.